روماتیسم

مقدمه

روماتیسم یکی از بیماری‌های شایع سیستم ایمنی و اسکلتی–عضلانی است که بیشتر با درد، التهاب و خشکی مفاصل شناخته می‌شود. وقتی این بیماری به‌طور خاص مفاصل را درگیر می‌کند، از آن با عنوان روماتیسم مفصلی یاد می‌شود. برخلاف تصور عمومی که آن را فقط یک درد ساده مفصلی می‌دانند، روماتیسم یک اختلال مزمن است که می‌تواند زندگی روزمره فرد را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار دهد.

بر اساس آمارهای جهانی، میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا با این بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کنند و شیوع آن در ایران نیز قابل‌توجه است. بسیاری از بیماران به‌دلیل درد و محدودیت حرکتی، در انجام فعالیت‌های روزانه دچار مشکل می‌شوند و کیفیت زندگی‌شان کاهش می‌یابد.

در این مقاله تلاش کرده‌ایم با زبانی ساده اما علمی، ابعاد مختلف روماتیسم و روماتیسم مفصلی را توضیح دهیم؛ از علائم و دلایل بروز گرفته تا روش‌های درمان، توانبخشی و استفاده از تجهیزات کمکی در خانه. هدف این است که مثل مقالات زانودرد و ام‌اس، هم اطلاعات تخصصی در اختیار شما قرار دهیم و هم راهکارهای عملی برای بهبود زندگی بیماران معرفی کنیم.

روماتیسم چیست؟

روماتیسم یک اصطلاح کلی است که برای توصیف مجموعه‌ای از بیماری‌ها و اختلالات مربوط به مفاصل، عضلات و بافت‌های همبند به‌کار می‌رود. در واقع وقتی فردی می‌گوید «روماتیسم دارم»، منظور می‌تواند هر نوع بیماری التهابی یا دردناک در سیستم حرکتی باشد. با این حال، در پزشکی امروزی این واژه بیشتر به روماتیسم مفصلی (Rheumatoid Arthritis) اشاره دارد؛ نوعی بیماری خودایمنی که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به مفاصل حمله می‌کند و باعث التهاب، تورم و آسیب تدریجی غضروف و استخوان می‌شود.

روماتیسم مفصلی بر خلاف آرتروز (ساییدگی مفصل) که بیشتر به دلیل فرسایش و افزایش سن رخ می‌دهد، یک بیماری التهابی و مزمن است و می‌تواند حتی در سنین جوانی هم بروز کند. این بیماری معمولاً مفاصل کوچک مثل انگشتان دست و پا را درگیر می‌کند، اما در موارد شدیدتر می‌تواند مفاصل بزرگ، پوست، چشم‌ها و حتی اندام‌های داخلی را هم تحت تأثیر قرار دهد.

بنابراین وقتی درباره «روماتیسم» صحبت می‌کنیم، باید توجه داشت که یک مفهوم گسترده است اما شایع‌ترین و جدی‌ترین نوع آن، همان روماتیسم مفصلی است که نیازمند تشخیص پزشکی و درمان مداوم می‌باشد.

تفاوت روماتیسم با روماتیسم مفصلی

واژه «روماتیسم» در زبان عامیانه بسیار رایج است و اغلب مردم هر نوع درد یا التهاب مفصل را روماتیسم می‌نامند. اما از دیدگاه پزشکی، این اصطلاح یک چتر کلی برای گروهی از بیماری‌های اسکلتی–عضلانی و خودایمنی است که بیش از ۱۰۰ نوع مختلف را شامل می‌شود. این بیماری‌ها می‌توانند مفاصل، عضلات، تاندون‌ها و حتی ارگان‌های داخلی را درگیر کنند.

در این میان، روماتیسم مفصلی (RA) یکی از شناخته‌شده‌ترین و جدی‌ترین انواع روماتیسم است. این بیماری یک اختلال خودایمنی مزمن محسوب می‌شود که در آن سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله کرده و باعث التهاب طولانی‌مدت، تورم، درد و در نهایت تخریب بافت مفصلی می‌شود. اگر به‌موقع تشخیص داده نشود و درمان مناسب آغاز نگردد، روماتیسم مفصلی می‌تواند منجر به محدودیت حرکتی دائمی و تغییر شکل مفاصل شود.

چرا روماتیسم کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد؟

• درد و خستگی مداوم: دشوار شدن کارهای روزانه مثل راه رفتن، نوشتن یا لباس پوشیدن؛ احساس بی‌انرژی بودن.
• محدودیت حرکتی: کاهش دامنه حرکت مفاصل و تغییر شکل آن‌ها؛ کاهش استقلال فردی.
• تأثیر روانی و اجتماعی: احتمال افسردگی/اضطراب و کاهش اعتمادبه‌نفس؛ کاهش مشارکت اجتماعی.
• مشکلات شغلی و اقتصادی: افت توان کاری و افزایش هزینه‌های درمان/توانبخشی.
• نیاز به مراقبت دیگران: اتکای بیشتر به اطرافیان و تجهیزات کمکی که می‌تواند احساس نارضایتی ایجاد کند.

انواع روماتیسم (نمای کلی)