آسانسور کششی؛ مقابله با گرانش با استفاده از وزنه
آسانسور کششی با اتکا به وزنه تعادل و سیم‌بکسل حرکت می‌کند. در قیاس با هیدرولیک، انرژی کمتری در رفت‌وبرگشت مصرف می‌کند، سرعت‌های بالاتری می‌دهد و برای تعداد طبقات بیشتر مناسب است.
آسانسور کششی چیست؟
گونه‌ای قدیمی اما پرکاربرد از آسانسورها با اجزای کلیدی چون موتور، گیربکس (در مدل‌های گیربکس‌دار)، وزنه تعادل و سیم‌بکسل. به‌طور معمول در دو پیکربندی عرضه می‌شود:
- Geared (گیربکس‌دار): سرعت حدود ۱٫۷ تا ۲٫۵ m/s و ظرفیت تا ~۱۳۶۰۰ کیلوگرم؛ مناسب ساختمان‌های کوتاه تا میان‌مرتبه (تا ~۷۶ متر).
- Gearless (بی‌گیربکس): کوپل مستقیم موتور به فلکه کششی؛ سرعت‌های بالاتر با کیفیت حرکت بهتر، مناسب برج‌ها و مسیرهای بلند.
آسانسور کششی چه تفاوتی با آسانسور هیدرولیکی دارد؟
- محرکه: هیدرولیک با جک/سیلندر و پمپ روغن؛ کششی با موتور، فلکه کششی، سیم‌بکسل و وزنه تعادل.
- بهره‌وری انرژی: کششی به‌دلیل وزنه تعادل توان کمتری در رفت‌وبرگشت می‌خواهد؛ هیدرولیک در پایین‌آمدن انرژی بازیابی ندارد.
- نرمی حرکت: هیدرولیک ذاتاً شروع/توقف نرم‌تری دارد؛ کششیِ درایودار (VVVF) نیز امروز بسیار نرم عمل می‌کند.
- ارتفاع/سرعت: کششی مناسب طبقات زیاد و سرعت‌های بالا؛ هیدرولیک بیشتر برای مسیرهای کوتاه/میان‌کوتاه.
- فضا و هزینه نگهداری: هیدرولیک بدون وزنه/فلکه فضای کمتری می‌خواهد و سرویس آن عموماً ساده‌تر است؛ کششی به فضای شفت بیشتر نیاز دارد.
آسانسور کششی از چه اجزایی تشکیل شده است؟
- موتور (Machine Drive)
- کنترل‌گر سرعت (Overspeed Governor)
- تابلو/کابینت کنترل (Control Cabinet)
- کابین (Elevator Car)
- ریل راهنمای کابین و وزنه
- براکت و متعلقات نصب ریل
- قاب وزنه و ضربه‌گیرهای کابین/وزنه
- فلکه‌ها (کششی/هرزگرد)
- درب‌های کابین و طبقات + Apron
کابین از یک‌سو به موتور و از سوی دیگر به وزنه متصل است؛ وزنه بار مؤثر موتور را متعادل می‌کند. گاورنر در بیش‌سرعت یا پارگی بکسل، فرمان ایمنی را فعال می‌کند.
اصطلاحات آسانسور کششی
- سرعت نامی: بیشینه سرعت در حرکت عادی.
- طول مسیر حرکت: فاصله کف پایین‌ترین تا بالاترین توقف.
- چاه/چاهک/بالاسری: فضاهای سازه‌ای نصب، زیرکف و بالای آخرین توقف.
- سطح مفید کابین: متناسب با ظرفیت بار/مسافر تعریف می‌شود.
- درب کابین/طبقات: هماهنگ و معمولاً اتوماتیک؛ مگنت درب بازکن روی کابین عمل می‌کند.
عملکرد انواع آسانسور کششی
براساس تعلیق و مسیر بکسل: ۱:۱، ۲:۱، ۳:۱ و ۴:۱. حدود ۹۵٪ پروژه‌ها ۱:۱ یا ۲:۱ هستند.
- ۱:۱: فلکه موتور + یک هرزگرد؛ سرعت کابین ≈ سرعت بکسل؛ توان بیشتر موتور نسبت به ۲:۱.
- ۲:۱: افزایش زاویه درگیری (α) و اصطکاک؛ کاهش لغزش و نیاز توان موتور؛ سرعت کابین نصف سرعت بکسل.
- ۳:۱ و ۴:۱: مشابه، با فلکه‌های بیشتر؛ برای قیود ویژه فضا/توان کاربردی‌تر.
روش اجرای ریل در آسانسور کششی
با توجه به نقشه و فضای چاه، ریل‌ها در دو چینش رایج نصب می‌شوند: «وزنه از بغل» (ریل کنار کابین) و «وزنه از پشت» (ریل پشت کابین). انتخاب، تابع ابعاد چاه و جانمایی سازه‌ای است.
تعداد درب های آسانسور کششی
- تک‌درب: ورود/خروج از یک سمت.
- دو درب تونلی: روبه‌رو؛ ورود از یک سمت و خروج از سمت مقابل.
- دو درب مجاور: در دو ضلع مجاور برای انعطاف بیشتر معماری.
سیستم محرکه و تابلو فرمان در آسانسورهای کششی
دو رویکرد رایج: AC2 دو‌سرعته (شروع/توقف دو مرحله‌ای با شوک محسوس) و VVVF تک‌سرعته با درایو فرکانس متغیر که استارت/استاپ نرم و تراز طبقات دقیق را ممکن می‌کند. پیشرفت درایوهای AC زمینه‌ساز جایگزینی گسترده موتورهای DC شده است.
مزایا و معایب آسانسور کششی
- مزایا: قابل استفاده در ارتفاع زیاد، سرعت‌های بالا (تا ≥۲٫۵ m/s)، بهره‌وری بالاتر به‌دلیل وزنه تعادل.
- چالش‌ها: هزینه اولیه بالاتر نسبت به هیدرولیک، نیاز بیشتر به فضا و دسترسی سرویس پیچیده‌تر در برخی جانمایی‌ها.
آسانسور کششی را انتخاب کنیم یا آسانسور هیدرولیکی؟
- سرعت کششی بالاتر است؛ هیدرولیک معمولاً تا ~۱ m/s.
- هیدرولیک محدودیت مسیر/ارتفاع دارد؛ کششی برای برج‌ها مناسب است.
- کششی راندمان انرژی بهتری دارد؛ هیدرولیک حرکت نرم‌تری ارائه می‌کند.
- سرویس/نگهداری هیدرولیک ساده‌تر و ارزان‌تر؛ نصب آن گاهی هزینه‌برتر است.
- هیدرولیک فضای شفت کمتر؛ کششی به وزنه/فلکه نیاز دارد.
آسانسور کششی می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد
برای ساختمان‌های پرتردد و مرتفع، کششی معمولاً دست بالاتر را دارد و از نظر سرعت محدودیت کمتری ایجاد می‌کند. برای مسیرهای کوتاه، نرمی حرکت و سادگی سرویس، هیدرولیک گزینه‌ای جدی است. انتخاب نهایی باید بر پایه مسیر، ظرفیت، بودجه، فضا و کیفیت حرکت مدنظر انجام شود.
همیار مکانیک کوشا در تأمین و تعمیرات قطعات، شما را برای انتخاب بهینه و اجرای ایمن همراهی می‌کند.
