دسترسی سریع به مطالب:
موتور و گیربکس، از اصلی ترین اجزا تشکیل دهنده یک بالابر هستند، که به عبارتی قلب تپنده یک دستگاه میباشند. موتور همانطور که از نامش پیداست، احتمالا بسیاری از افراد با آن آشنایی داشته و شاید نیاز به معرفی نداشته باشد اما با توجه به پیشرفت تکنولوژی و صنعت ماشین افزار ها مدل ها و برند های بسیاری تولید میشوند که در بعضی موارد از نظر نوع کاربری و راندمان کاری بسیار با یکدیگر متفاوت بوده و عدم دانش کافی در رابطه با انتخاب صحیح موتور میتواند به عمر کوتاه و یا دستگاهی غیر استاندارد و نا ایمن منجر شود. در ادامه مقاله به توضیح انواع موتور و کاربرد های آن در صنعت میپردازیم.
گیربکس چیست؟
در اصطلاح عموم وقتی صحبت از گیربکس میشود، بسیاری از مردم به یاد خودرو و دنده های خودرو میافتند، بله درست است در واقع به ابزار یا ماشینی که از تعدادی چرخ دنده تولید شده و وظیفه آن تبدیل سرعت و گشتاور به حالت های مختلف میباشد جعبه دنده یا گیربکس میگویند.
چرا در بالابر ها از گیربکس استفاده میشود؟
همانطور که قبلا اشاره شد موتور و گیربکس از اجزای اصلی یک بالابر هستند، به این صورت که اگر شما یک موتور را روشن کنید و به دور آن طناب ببندید و سمت دیگر طناب را به جسم دیگری متصل کنید با روشن کردن موتور، طناب به دور شفت موتور چرخیده و آن وسیله یا جسم مورد نظر را به سمت خود میکشد.
اما مشکل زمانی آغاز میشود که وسیله مورد نظر شما وزن بیشتری نسبت به توان و گشتاور موتور دارد و در این حالت موتور شما هر چقدر که زور میزند توان کشش و جا به جایی ندارد.
اینجا نقش گیربکس مشخص میشود که با اضافه کردن یک جعبه دنده به موتور با کاهش سرعت دور، گشتاور آن افزایش پیدا کرده و اینبار به سادگی وزن مورد نظر را جابه جا میکند.
افزایش گشتاور به زبان ساده به چه معناست؟
یک آچار را تصور کنید که در حال باز کردن یک مهره هستید.
حالت اول با دست خود در نقطه نمایش داده شده فشار بیاورید تا مهره باز شود.
احتمالا اگر مهره کمی بزرگ باشد و یا محکم بسته شده باشد موفق به باز کردن مهره نشوید.
اما اینبار حالت دوم را امتحان کرده و به نقطه از آچار فشار وارد کرده و سعی کنید مهره باز شود.
اگر این آزمایش ساده را تست کنید متوجه خواهید شد که در حالت دوم مهره بسیار ساده تر از حالت اول باز میشود که اینجا بحث جذاب و بسیار کاربردی گشتاور مشخص میشود.
اگر بخواهیم شبیه سازی کنیم در این آزمایش دست شما همان موتور و آچار نقش گیربکس یا همان جعبه دنده را دارد.
در هر صورت نیروی دست شما یکی هست، اما با کمک یک ابزار شما میتوانید نیروی دست خود را افزایش داده و فشار بیشتری را اعمال کنید.
مثال های بسیار زیادی میتوان از گشتاور در زندگی روزمره بیان کرد که قیچی یکی دیگر از کاربرد های این قانون فیزیک است.
حال برگردیم به بحث اصلی خودمان موتور و گیربکس،
آیا نوع گیربکس در بالابر مهم هست؟
قطعا انتخاب نوع و نسبت تبدیل گیربکس یکی از مهم ترین بخش های طراحی یک بالابر ایمن و استاندارد است، که در اینجا نقش پر رنگ مهندسین مکانیک حائز اهمیت است، چرا که انتخاب غیر اصولی و بدون دانش فنی و مهندسی میتواند عواقب جبران ناپذیر نظیر سقوط یک بالابر را به همراه داشته باشد.
در مثال قبلی یک نکته بسیار مهم بیان شد که دست شما همان موتور است و آچار نقش گیربکس را دارد.
اما اگر از آچار استفاده درست نشده و مطابق مثال قبلی، شما به نقطه A یا حالت یک نیرو وارد کنید، نه تنها تاثیری در افزایش توان شما نداشته بلکه حتی اگر مهره را حرکت دهد، شما پس از مدتی دچار درد مچ دست یا همان آسیب به موتور خواهید شد.
گیربکس ها انواع و نسبت های تبدیل بسیار زیادی دارند که در مقاله ای مجزا به آن پرداخته شده است.
به طور معمول گیربکس بالابر های پله، از نوع حلزون (worm gearbox) بوده که با انتخاب اصولی تایپ و نسبت تبدیل، کاهش دور موتور و افزایش گشتاور را به همراه دارد.
موتور بالابر پله؛ بهترین موتور برای پله پیما چیست؟
یکی از دغدغه‌های اصلی مشتریان بالابرها، آسانسور، بالابرهای هیدرولیک و پله پیما (نفربر راه‌پله) این است که موتور آن چیست؟
و معمولاً عموم مردم صرفاً به کشور سازنده اکتفا کرده و اطلاعات فنی بسیار کمی در این رابطه حتی در بازار موجود است.
اغلب بالابرهای کارگاهی صرفاً با دانش تجربی تولید و نصب شده‌اند، که بدون در نظر گرفتن شرایط استفاده و کاربرد موتور، پس از مدتی یا دچار آسیب به سیستم موتور و گیربکس شده یا خطراتی نظیر سقوط یا مشکلات برقی را در بر دارد.
اگر بخواهیم به صورت کلی و عامیانه تفاوت‌های مهم موتورهای بالابر را توضیح دهیم ابتدا باید به نوع برق راه‌انداز موتور اشاره نمود.
انواع موتورهای الکتریکی مورد استفاده را میتوان از نظر نوع برق راه‌اندازی به سه دسته تقسیم نمود:
- موتورهای تک فاز AC
- موتورهای سه فاز AC
- موتورهای DC
که معایب و مزایای هر دسته در ادامه توضیح داده میشود.
موتورهای تک فاز AC در بالابرها
با بیان ساده، موتورهای تک فاز مانند برق تلویزیون شما یا برق یخچال، توسط یک پریز برق عمومی و مدار ساده راه‌اندازی میشوند.
بسیاری از بالابرهای کارگاهی از این نوع موتور استفاده می‌کنند که از مزیت‌های آن میتوان به هزینه بسیار پایین و راه‌اندازی بدون دانش فنی خاص اشاره نمود.
از معایب موتورهای AC در بالابرهای پله باید به این نکته اشاره نمود استفاده از این مدل در دستگاه‌های پلهپیما عرف جهانی و استاندارد نبوده فلذا صرفاً به جهت هزینه کمتر و بدون نیاز به دانش فنی از آن استفاده میشود.
از طرفی این موتور چون مستقیم با برق کار میکند در صورت اتصالی و نصب نامناسب میتواند خطرات جبران‌ناپذیری را متحمل مصرف‌کننده کرده و دچار برق‌گرفتگی شدید شود.
این موتور تنها در شرایطی توجیه استفاده دارد که به صورت متحرک به همراه صندلی نبوده و در مدل‌های آسانسوری یا هوم‌لیفت ارائه شود.
موتورهای سه فاز AC در بالابرها
این مدل موتور‌ها دارای توان‌های بالا و کاربردهای صنعتی هستند که به صورت معمول فقط در آسانسورها و بالابرهای ظرفیت بالا اجرا میشوند.
اجرای آن نیازمند تابلو برق‌های پیچیده‌تر به همراه درایو و سیم‌بندی تخصصی است.
استفاده از موتورهای سه فاز در بالابرهای خانگی مرسوم و مجاز نبوده، چرا که نیازمند انشعاب برق سه فاز با آمپر بالا است.
این موتور‌ها در صنعت آسانسور به‌صورت گیرلس (بدون مجموعه گیربکس) و موتورهای گیربکس‌دار استفاده میشوند.
موتور های DC در بالابر ها
دنیای موتور های DC بسیار بزرگ بوده و نمیتوان در چند جمله خلاصه نمود.
اما این مدل به دلیل کاربرد های فراوان در تجهیزات پزشکی، همچنین کارکرد در ولتاژ های پایین و بی خطر، بدون نیاز به برق مستقیم، سر و صدای بسیار کم تر هم چنین امکان استفاده از قابلیت برق اضطراری، به منظور استفاده در انواع بالابر خانگی و بالابر های پله پیما مرسوم و استاندارد میباشد.
استفاده از یک نیروی متحرکه DC به همراه گیربکس استاندارد، ترکیب فوق العاده ایمن و کارآمد را برای شما فراهم میکند.
بالابرهای پله رو همیار با توجه به رعایت مسائل ایمنی و حفظ اصالت استاندارد دستگاه های تولیدی، همانند تولیدات برندهای اروپایی و مطرح جهانی از موتور های ساخت خود استفاده میکند، که از مزایای بی شمار آن میتوان به نکات زیر اشاره نمود:
- نگران برق رفتگی نباشید!
همانطور که اشاره شد ماهیت قوه محرکه این موتور ها بر مبنی ولتاژباتری است و تنها استفاده ای که از برق شهری میشود صرفا در حد یک آداپتور ساده موبایل است تا ولتاژ باتری ها همیشه تامین باشد.
با توجه به این مورد بسیار مهم، شما هیچ وقت در میانه مسیر متوقف نشده و دستگاه بدون برق شهری به مسیر خود ادامه میدهد.
- با موتور DC نگران برق گرفتگی نباشید!
حتی اگر مستقیم هم به دو شاخه برق ورودی موتور همیار دست بزنید هیچ اتفاقی نخواهد افتاد، این ماهیت برق DC هست، مشابه باتری کنترل تلویزیون منزل شما
- کنترل موتور با درایو مخصوص
موتور های تولیدی شرکت همیار مکانیک کوشا از جدید ترین تکنولوژی روز دنیا بهره میبرد که علاوه بر صدای بسیار کم نسبت به موتور های AC ، استهلاک پایین و از همه مهم تر کنترل بر روی سرعت ایمن و حرکت نرم در تمام طول مسیر به کمک درایو مخصوص راه انداز را دارد.
از مزیت های آن حالت خود قفل موتور و گیربگس بوده که نهایت ایمنی را به ارمغان می آورد.
- خدمات پس از فروش
در بازار آزاد برند ها و محصولات بسیار متفاوتی حضور دارند، که معمولا به صورت کوتاه مدت و پس از گذشت دوره واردات آن، پیگیری قطعات مصرفی و حتی تعویض موتور در صورت آسیب دیدن را به شدت تحت تاثیر قرار میدهد.
از طرفی ضمانت گارانتی و خدمات پس از فروش موتور، درایو و گیربکس بالابر تنها در صورتی مورد اعتماد بوده که شرکت تولید کننده خود دارای تکنولوژی ساخت موتور و درایو یا تولید کننده داخلی، بدون وابستگی به خارج از کشور داشته باشد.
به منظور اطلاعات بیشتر در رابطه با شرایط نصب، خدمات پس از فروش و موارد فنی میتوانید با شماره تماس 91003555-021 در ارتباط باشید.
سوالات متداول
برای بالابر پله، AC بهتر است یا DC؟
مطابق متن مقاله در همین صفحه، برای پلهپیما و بالابرهای خانگی معمولاً DC بهعلت ولتاژ پایین، ایمنی بالاتر، صدای کمتر و امکان استفاده از باتری اضطراری گزینهٔ استانداردتری است؛ AC تکفاز اقتصادی است اما برای پلهپیما عرف جهانی نیست.
آیا موتور سهفاز برای منازل مجاز است؟
در متن اشاره شده که سهفاز بهدلیل نیاز به انشعاب و توان بالاتر، بیشتر برای آسانسورهای ظرفیت بالا بهکار میرود و در کاربرد خانگی مرسوم و مجاز نیست.
گیربکس مناسب پلهپیما چیست؟
طبق توضیحات، معمولاً گیربکس حلزونی (Worm) بههمراه انتخاب صحیح نسبت تبدیل برای افزایش گشتاور و کاهش دور استفاده میشود.
جمع‌بندی: با توجه به توضیحات همین مقاله، انتخاب درستِ نوع موتور (AC/DC) و نسبت تبدیل گیربکس مستقیماً بر ایمنی، صدای کارکرد و دوام اثر دارد. برای پلهپیما معمولاً ترکیب موتور DC + گیربکس حلزونی با درایو کنترل سرعت، انتخاب استاندارد و ایمن‌تری است.
