روغن بالابر هیدرولیک | انتخاب بهترین روغن برای تعویض در هنگام سرویس‌های دوره‌ای

دسترسی سریع به مطالب:

• روغن بالابر هیدرولیک؛ خون جاری در این سیستم کاربردی
• اهمیت روانکاری بالابر هیدرولیک و نقش روغن در آن
• انواع روغن بالابر هیدرولیک
• روغن هیدرولیک گیربکس چیست؟
• ویژگی های روغن بالابر هیدرولیک
• ارتباط میان گران روی روغن هیدرولیک بالابر و دمای آن
• روغن بالابر هیدرولکی چه زمانی باید عوض شود؟
• انتخاب روغن مناسب برای بالابر هیدرولیک
• استفاده از روغن مناسب برای بالابر هیدرولیک را جدی بگیرید

 

بالابر هیدرولیک یکی از پرکاربردترین انواع آسانسور است که بر پایه روغن عمل می‌کند. روغن هیدرولیک در این مدار جاری می‌شود و انتقال نیرو را انجام می‌دهد. هیچ‌یک از تجهیزات هیدرولیک موجود در سیستم از جمله پمپ، شیر کنترل و جک بدون روغن نمی‌توانند کار خود را به درستی انجام دهند. اگر روغن هیدرولیک از کیفیت و ویژگی‌های مورد انتظار برخوردار نباشد، هیچ‌گاه نمی توان عملکرد مطلوبی از بالابر هیدرولیک انتظار داشت. در برخی از موارد مشکلات روغن باعث می‌شود که بالابر حرکت نکند یا حرکتی بسیار ضعیف داشته باشد. بنابراین لازم است در انتخاب روغن هیدرولیک و همچنین نگهداری از آن دقت بالایی به خرج داد. در این مطلب قصد داریم به معرفی روغن بالابر هیدرولیک بپردازیم.

جک‌های روغنی بخشی از سیستم‌های هیدرولیک به شمار می‌روند که به بالا یا پایین بردن اشیا کمک می‌کنند. عملکرد جک‌های روغنی بر اساس روغن هیدرولیک است. روغن از طریق یک پیستون و با فشار وارد مخزن می‌شود و همین نکته به بالا رفتن جک هیدرولیک کمک می‌کند. در زمانی که روغن تخلیه می‌شود، جک به حالت اولیه باز می‌گردد.

بالابرها چه از نوع باری که در کارخانه‌ها و فروشگاه‌های بزرگ استفاده می‌شوند و چه از نوع نفربر که در بیمارستان‌ها و ساختمان‌های مسکونی وجود دارند، دارای قسمت‌هایی هستند که به روانکاری مستمر نیاز دارند. لازم به ذکر است که در هر قسمتی از بالابرها باید از روانکار مناسب برای همان قسمت استفاده شود. بدین ترتیب نباید تنها از یک روغن که به نام «روغن آسانسور» یا «روغن سرویس آسانسور» خریداری می‌شود، برای تمام قسمت‌های آسانسورها استفاده کرد.

با توجه به اهمیت بالای ایمنی در جابه‌جایی ماشین‌آلات سنگین، طراحی و تولید جک‌های روغنی یک حرفه بسیار تخصصی در زمینه هیدرولیک به شمار می‌رود. بدین ترتیب، یکی از اساسی‌ترین اجزای بالابرهای هیدرولیک، روغن است و استفاده درست از این روغن‌ها می‌تواند باعث افزایش طول عمر بالابر شود. به طور کلی وظایف روغن بالابر هیدرولیک عبارتند از روانکاری، انتقال نیرو، کاهش اصطکاک و سایش، محافظت از زنگ‌زدگی اجزای سیستم و سازگاری با تمام اجزا. به‌طور کلی، موارد استفاده از روانکارهای مصرفی در بالابرها را می‌توان در قالب دسته‌بندی زیر معرفی کرد:

• اگر موتور و سیستم رانش و محرکه آسانسور از نوع گیربکس‌دار باشد، گیربکس به روغن گیربکس مناسب نیاز خواهد داشت
• ریل‌های راهنما در بالابرها به روان‌کاری مستمر نیاز دارند که این کار با استفاده از روغن ویژه ریل راهنمای بالابر انجام می‌شود
• سیم بکسل‌های بالابرها به روغن‌کاری مستمر نیاز دارند و این کار با استفاده از روغن ویژه سیم بکسل آسانسور انجام می‌شود

روغن هیدرولیک مانند سایر روغن‌ها از ترکیب «روغن پایه» و مواد افزودنی تولید می‌شود که با توجه به نوع روغن پایه و مواد افزودنی، می‌تواند کاربرد‌های مختلفی در سیستم‌های گوناگون از جمله بالابرها داشته باشد. در واقع می‌توان روغن هیدرولیک را پرمصرف‌ترین روغن صنعتی دانست. به همین خاطر و با توجه به مصرف بالا و کاربردهای متنوع و شرایط کاری گوناگون، این روغن نیز از تنوع بالایی برخوردار است. در واقع روغن هیدرولیک در یک سیستم نقش انتقال‌دهنده انرژی را بازی می‌کند و در صورتی که دچار مشکل شود، این وظیفه به خوبی انجام نمی‌شود و سیستم با اختلال یا توقف در کارکرد روبرو خواهد شد. به طور کلی روغن‌های بالابر هیدرولیک بر اساس استاندارد ISO 6743 به سطوح کیفی زیر تقسیم‌بندی می شوند:

• HH: روغن پایه معدنی بدون مواد افزودنی. این روغن، نخستین نسل از روغن‌های هیدرولیک بود
• HL: با اضافه کردن مواد افزودنی ضدزنگ و ضداکسیداسیون نسل جدیدی از روغن آسانسور هیدرولیک به وجود آمد. به این نوع روغن هیدرولیک، روغن گردشی نیز گفته می‌شود
• HM: با اضافه کردن مواد افزودنی ضدسایش به روغن‌های نوع HL روغن‌های هیدرولیک جدیدی تولید شد که در حال حاضر پرمصرف‌ترین روغن بالابر هیدرولیک به شمار می‌روند
• HV: با بالا بردن شاخص گران‌روی روغن‌های هیدرولیک نوع HM، سطح بالاتری از کیفیت به دست آمد. این روغن هیدرولیک برای کارکرد در محدوده دمایی گسترده مناسب است
• HG: این روغن‌ها که با نام روغن هیدرولیک ماشین‌ابزار نیز شناخته می‌شوند، با برخورداری از خاصیت چسبندگی خود، در سیستم‌های کشویی رفت‌وبرگشتی از سیستم به بیرون پرتاب نمی‌شوند

روغن دنده یا روغن گیربکس، یکی از پرمصرف‌ترین روغن‌ها در بالابرهای هیدرولیک است؛ تا حدی که می‌توان گفت کیفیت و دوام آنها در عملکرد آسانسورهای گیربکس دار نقش مهمی دارد. به دلیل برخی مزایای استفاده از موتور گیربکس‌دار به عنوان نیروی محرکه و رانش بالابر، استفاده از این سیستم رانش در ایران متداول‌تر از سایر انواع سیستم‌های محرکه بالابرها است. همزمان با توجه به قدرت گیربکس مورد نیاز برای هر نوع بالابر هیدرولیک، باید به انتخاب روغن مناسب برای گیربکس آسانسور نیز توجه داشت. مهم‌ترین وظایف روغن گیربکس بالابرها به شرح زیر هستند:

• کاهش اصطکاک و سر و صدای ناشی از اصطکاک چرخ‌دنده‌ها و قطعات متحرک گیربکس بالابر
• انتقال گرمای ناشی از تماس و اصطکاک قطعات در تماس با یکدیگر
• پیشگیری از زنگ‌زدن اجزای داخل گیربکس بالابر
• تعلیق ذرات فلزی حاصل از سایش چرخ دنده‌ها و قطعات متحرک در تماس با یکدیگر در گیربکس بالابر هیدرولیک
• کاهش مصرف انرژی

بالابر‌های هیدرولیک بر اساس قانون پاسکال عمل می‌کنند. قانون پاسکال درباره سیال‌های ساکن بیان می‌کند:«یک سیال تراکم‌ناپذیر که در محیط بسته و در حالت تعادل قرار دارد، فشار وارد بر خود را بدون کاهش به تمام دیگر نقاط سیال انتقال می‌دهد». بدین ترتیب، بالابرهای هیدرولیک با فشار و نیروی روغن هیدرولیک کار می‌کنند؛‌ اما از هر روغن بالابر هیدرولیک نمی‌توان استفاده کرد. مهم‌ترین ویژگی‌های روغن بالابر هیدرولیک عبارتند از:

1. روغن مناسب بالابر باید ویسکوزیته یا گران‌روی پایینی داشته باشد تا به راحتی جاری شود؛ گران‌روی بالا موجب کندی حرکت بالابر می‌شود
2. روغن بالابر باید خاصیت آنتی‌اکسیدان داشته باشد و در برابر اکسیده‌شدن مقاوت کند. اگر روغن بالابر هیدرولیک اکسید شود، مواد اسیدی تولید می‌کند و با برخورد به قطعات دیگر بالابر باعث خوردگی و کاهش طول عمر قطعات خواهد شد
3. روغن باید خاصیت ضدسایش داشته باشد. در اثر مجاورت روغن با هوا که دارای ذرات معلق آب است، کم‌کم این ذرات جذب می‌شوند و زنگ‌زدگی و خوردگی قطعات را به دنبال خواهند داشت
4. روغن بالابر هیدرولیک نباید کف کند؛ یعنی ضدکف باشد. اگر روغن با هوا در تماس باشد، کف می‌کند و در عملکرد بالابر اثر منفی خواهد داشت. مواد ضدکف باعث کاهش کشش سطحی روغن می‌شوند و ذرات هوا به راحتی از روغن جدا می‌شوند
5. روغن باید با پمپ بالابر نیز سازگار باشد. در واقع با توجه به اینکه در بعضی از روغن‌ها مواد ضدآتش و استهلاک اضافه می‌شود، این امکان وجود دارد که با فلزات به‌کار رفته در ساخت پمپ مانند منگنز، روی و آلومینیوم واکنش دهد و باعث وارد آمدن آسیب به پمپ شود
6. روغن بالابر هیدرولیک نباید تراکم‌پذیر باشد؛ به این معنی که حجم روغن در اثر فشار تغییر نکند

بهترین سیال برای بالابر، روغن هیدرولیک است. در واقع روغن هیدرولیک سیالی است که گران‌روی آن با تغییر دما، تنها اندکی تغییر پیدا می‌کند. در واقع دما و گران‌روی روغن بالابر هیدرولیک رابطه معکوس دارد؛ به این معنی که گران‌روی آن با افزایش دما کاهش می‌یابد. برای مثال، گران‌روی روغن هیدرولیک بالابر مطابق با استاندارد ISO 22 در 40 درجه سانتی‌گراد برابر با 22 میلی‌متر مربع در ثانیه (cSt) است. با این حال، گران‌روی آن در 80 درجه سانتی‌گراد برابر با 7 خواهد بود.

در هنگام انتخاب درجه گران‌روی برای سیستم بالابر مدنظر، لازم است این پارامتر در حداقل دمای محیط، حداکثر دمای عملیاتی مورد انتظار و همچنین محدوده مجاز پمپ هیدرولیک، موتور و شیر کنترل در نظر گرفته شود. اگر بالابر هیدرولیک در دمای محیطی بالا و ترافیک سنگین عمل می‌کند، بهتر است قبل از استفاده، روغنی با شاخص گران‌روی بالاتر (VI) بررسی شود.

عدد VI یک شاخص برای بیان رفتار گران‌روی روغن در اثر تغییر دما است. هر چه عدد VI بزرگتر باشد، تغییر گران‌روی نسبت به دما کمتر است. روغن‌هایی با عددVI  برابر با 80 یا بالاتر، دارای ارزش VI بالایی در نظر گرفته می‌شوند. از سوی دیگر، روغن‌هایی با شاخص VI بین 80 تا 40 دارای ارزش متوسط و روغن‌های زیر 40 ارزش پایین قلمداد می‌شوند.

بسته به میزان استفاده از دستگاه، زمان تعویض روغن بالابر متغیر است و برای انجام این کار نمی‌توان زمان خاصی تعیین کرد. اما برای پی بردن به اینکه آیا لازم است روغن عوض شود یا نه، ابتدا باید یک نمونه از روغن استفاده‌نشده را دیده باشیم.

معمولا روغن هیدرولیک بالابر در اثر کارکرد چسبندگی خود را از دست می‌دهد و گران‌روی آن نیز پایین می‌آید و این موارد نشان می‌دهند که زمان تعویض روغن بالابر هیدرولیک فرا رسیده است. آلودگی روغن نیز می‌تواند باعث اختلال در کارکرد شیر و پمپ بالابر شود. همچنین مواد آلاینده درون روغن باعث گرفتگی فیلتر‌های قطعات می‌شوند.

در واقع روغن هیدرولیک بالابر نیز درست مانند خون در بدن انسان عمل می‌کند؛ بدین ترتیب که وجود اندکی آلودگی یا ناخالصی در آن می‌تواند باعث مختل شدن عملکرد دستگاه شود. در ضمن، روغن بالابر هیدرولیک باید دور از تابش مستقیم آفتاب و در دمای 3 تا 35 درجه سانتیگراد نگهداری شود. همچنین باید این نکته را نیز در نظر داشت که زمان مصرف روغن بالابر هیدرولیک هر دو سال یک‌بار است؛ اگرچه با توجه به شرایط آب و هوایی هر منطقه این زمان می‌تواند متفاوت باشد. در واقع تجربه نشان می‌دهد که در صورت رسیدن دمای کارکرد گیربکس بالابر هیدرولیک به 85 درجه سانتی‌گراد و وجود گرد غبار زیاد در محیط، بهتر است روغن گیربکس آسانسور هر 20 ماه یک‌بار تعویض شود و در شرایط بدتر آب و هوایی، این زمان حتی ممکن است کوتاه‌تر نیز بشود.

برخی از مهم‌ترین نشانه‌ها مبنی بر اینکه روغن گیربکس بالابر دیگر از کیفیت لازم برخوردار نیست و به تعویض نیاز دارد عبارتند از:

• مشاهده مواد خمیری و لجنی‌شکل در روغن
• مشاهده ذرات پودرشده در روغن که می‌تواند ناشی از سایش سطوح چرخ‌دنده‌های فلزی گیربکس باشد
• مشاهده کف در روغن که می‌تواند ناشی از نفوذ رطوبت هوا در روغن باشد
• استشمام بوی نامطبوع از روغن که می‌تواند ناشی از تخریب بیولوژیکی روغن باشد

نکته مهمی که در مورد روغن‌های هیدرولیک باید در نظر داشت این است که این روغن‌ها مانند «روغن‌های توربین» به شدت به آلودگی‌هایی که به آنها وارد می‌شوند، حساس هستند. بدین ترتیب، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی روغن بالابر هیدرولیک در اثر آلودگی و شرایط سخت کاری برای دچار مشکل خواهد شد.

توصیه می‌شود در هنگام انتخاب روغن بالابر هیدرولیک، با بهره‌گیری از مشاوره کارشناسان روانکاری، روغن مناسبی را انتخاب کنید و با رعایت موارد و نکات کاربردی برای مصرف، تعویض، سرریز، به افزایش عمر آن و همچنین سلامت بالابر خود کمک کنید تا در نهایت بتوانید به کاهش هزینه‌های روانکاری دست پیدا کنید.

معمولا در بالابرهای هیدرولیک بسته به ظرفیت آنها از روغن‌های هیدرولیک 46 یا 68 استفاده می‌شو. همچنین با توجه به اینکه روغن هیدرولیک باید با مواد سازنده سیستم هیدرولیک سازگاری داشته باشد، لازم است پس از مشورت با شرکت سازنده بالابر، روغن هیدرولیک مناسب را انتخاب کنید. از میان پرکاربردترین روغن‌های بالابر هیدرولیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که در بسته‌بندی‌های سطل کلاژر 20 لیتری، چلیک 20 لیتری، گالن 4 لیتری و 1 لیتری تولید و به بازار عرضه می‌شوند:

• روغن هیدرولیک بتیس
• روغن بهران هیدرولیک
• روغن پارس هیدرولیک اتوماتیک
• روغن پارس بابک ویژه
• روغن هیدرولیک شل تلوس
• روغن هیدرولیک ایرانول H

در این مطلب با روغن بالابر هیدرولیک و نقش آن در کارکرد درست سیستم آشنا شدیم. نکته مهم برای روغن مورد استفاده در سیستم‌های بالابر این است که باید به صورت دوره‌ای تعویض شود. یکی از بهترین شاخص‌ها برای تعیین زمان تعویض روغن گیربکس آسانسور، مطالعه بروشور و اطلاعات فنی ارائه‌شده توسط سازنده آسانسور یا گیربکس آن است. همچنین در زمان انتخاب روغن دنده مناسب برای گیربکس بالابر هیدرولیک، توجه به نوع چرخ‌‌دنده‌ به‌کاررفته در گیربکس اهمیت زیادی دارد. بهتر است به این نکته توجه شود که تشخیص خرابی روغن گیربکس بالابر هیدرولیک باید توسط سرویسکار ماهر آسانسور و در طی سرویس‌های دوره‌ای انجام ‌شود.

شرکت دانش‌بنیان همیار مکانیک کوشا دارای برترین متخصصان داخلی، به شما کمک می‌کنیم تا بتوانید یکی از مراحل فرایند توان‌بخشی را با موفقیت و با رضایت‌مندی بیمار انجام دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روغن بالابر هیدرولیک لطفا با کارشناسان ما در همیار مکانیک کوشا تماس بگیرید.